Een schone maagd met een stinkende adem

Tot ver in de 19e eeuw was Amsterdam een stad van kleine eilandjes, dicht op elkaar gebouwd en verbonden met smalle bruggen.

De zee had nog stevig vat op de stad en overstromingen lagen altijd op de loer. Om Amsterdam te beschermen, hield het stadswaterkantoor het waterpeil nauwlettend in de gaten. Eerst deden ze dit vanuit een herberg op palen in het IJ, buiten de stadspoorten. Later verhuisden ze naar de Montelbaanstoren. Eeuwenlang werd hier elk half uur met een peilstok — net zoals je tegenwoordig het oliepeil van je auto meet — het waterpeil genoteerd. Deze verzameling van waterpeildata is uniek in de wereld! Hier werd dan ook het officiële waterpeil gemeten: het Normaal Amsterdams Peil, oftewel NAP. Dit NAP wordt nog steeds wereldwijd gebruikt om hoogtes of dieptes te meten. Een echt Amsterdams exportproduct dus. Naast het bijhouden van het waterpeil hadden de mannen van het stadswaterkantoor ook de taak om de kwaliteit van het grachtenwater te onderhouden en de grachten elke nacht door te spoelen door de sluizen te bedienen. Helaas lukte dit tot het einde van de 19e eeuw niet goed. Er dreven korsten van afval op de grachten en er stegen vreselijke stankwolken op. Een anonieme bron omschreef Amsterdam in de 18e eeuw dan ook als "een schone maagd met een stinkende adem." Gelukkig is dat nu wel anders!